Route Assen – De schatkamer van Drenthe

Startpunt: NS-station Assen
Afstand 54 km

Het gps-bestand: Route Assen

Het stroomdal van de Drentsche Aa is het laatste gave beekdallandschap van ons land. Fiets langs bloeiende weilanden, kronkelende beken, heide en zand en verwonder je over dit begin twintigste-eeuwse landschap.

“’t Is hier mooi hè?” roept een joggende vrouw als we haar langzaam voorbij fietsen terwijl we naar alle kanten om ons heen kijken. Het is amper twee kilometer geleden dat we bij het station van Assen op de fiets stapten en nu al fietsen we langs de oever van de meanderende beek. Witte koeien grazen in weilanden die geel kleuren van de boterbloemen, tussen de bomen klinkt het opgewekte voorjaarsgezang van tientallen vogels, verder weg roept de koekkoek. “Toen ik hier voor de eerste keer kwam,” vertelt Staatsbosbeheer-boswachter Kees van Son, “had ik het gevoel: als ik nu m’n ogen een beetje dichtknijp, zie ik zo meteen een diligence over het bospad komen aanrijden of een boer met paard en wagen op het land. Dit landschap is echt oud; het is een fantastisch gebied, dat heel goed bewaard is gebleven. En de meanderende Drentsche Aa erbij maakt het beeld compleet.”

Een boswachter wordt ingehuurd om zijn gebied te promoten, dus enige vooringenomenheid is Kees misschien niet vreemd. Maar wie de streek tussen Assen en Zuidlaren op de fiets doorkruist, kan niet anders dan hem gelijk geven: de Drentsche Aa ís een fantastisch gebied. Niet voor niets is dit landschap uitgeroepen tot Nationaal Park, Nationaal Landschap en sinds kort ook nog het eerste Geo Park van Nederland. Dat dit gebied alle bescherming verdient die het krijgen kan, staat buiten kijf.

Nieuw dorp, nieuwe naam

Als we bij een stil bruggetje even halt houden, zien we Looner Diep op het bordje staan. Naar bordjes met het opschrift Drentsche Aa hoef je langs de beken niet te zoeken, want die zul je niet vinden. Op het zandplateau van Midden-Drenthe ontspringen verschillende beken, die de namen dragen van de dorpen waar ze langs stromen. Zodra een nieuw dorp in zicht komt, neemt de waterloop een andere naam aan. Zo verandert het Deurzer Diep in Looner Diep en vervolgens in Taarlosche Diep. Nadat het Gasterense Diep zich heeft aangesloten, heet de stroom Oudemolense Diep. Pas als alle beekjes zich, vlak voor de provinciegrens met Groningen, hebben samengevoegd tot één beek, verschijnt de naam Drentsche Aa op de kaart. Maar voor het gemak wordt het gehele bekenstelsel Drentsche Aa genoemd.

“Het stroomdal van de Drentsche Aa”, doceert boswachter Van Son, “is het laatste gave beekdallandschap van ons land. Bij een beekdallandschap horen hooilanden met kleurige bloemtapijten, houtwallen die de weilanden omzomen, heidevelden waar vroeger de schapen graasden en de esdorpen waar de boerderijen stonden. Het gebied is voor bijna honderd procent door de mens in cultuur gebracht, door de boeren die hier eeuwenlang hun schapen lieten grazen en hun koeien weidden. Doordat de boeren hier kleinschalig werken, is het landschap sinds begin twintigste eeuw niet heel ingrijpend veranderd. En het mooie is dat de beek helemaal met rust is gelaten. Vrijwel alle beken in ons land zijn rechtgetrokken, de Drentsche Aa mag nog altijd onbekommerd kronkelen. Soms kronkelt hij opeens 180 graden de andere kant op. Dat zie je echt nergens anders.”

Luie herder

“Drenthe is zóó mooi. Het is onbeschrijflijk schoon. ’t Is hier vrede”, schreef Vincent van Gogh toen hij rond 1880 in Drenthe woonde en schilderde. Hij zat in het zuidoosten van de provincie en we zijn inmiddels 130 jaar verder, maar ook hier en nu, in dit deel van Drenthe en in de eenentwintigste eeuw, zijn zijn woorden perfect op hun plaats. Net als het water van de Aa lijkt het leven hier rustig voort te kabbelen. De dorpen liggen er ontspannen bij, de paden en weggetjes zijn vrijwel leeg, hooguit passeert zo nu en dan een trekker. Op de hooilanden bloeien boterbloemen en zuring, in de bermen wuift het fluitenkruid zacht in de wind. In Taarlo voedt een ooievaarsvader of -moeder de jongen die hoog op het nest met wijd opengesperde snavels zitten te wachten om de versgevangen kikkers, ratten of muizen naar binnen te schrokken.

Het pastorale Drentse plaatje is helemaal compleet als we het Strubben Kniphorstbosch infietsen. “Go by, Jake,” horen we een stem tussen de bomen. “Come behind!” Het blijkt de herder te zijn, die alle dagen met haar schaapskudde en hond Jake tussen Eext en Schipborg rondtrekt. Coosje Drost heeft Schoonebeekers en Drentse heideschapen en, zo zegt ze, de mooiste baan van de wereld. “Ik voel me bevoorrecht dat ik hier mag lopen, in zo’n prachtig gebied. Ik ben vanaf half tien ’s ochtends buiten en blijf buiten tot de dieren hun buik vol hebben. Of ik lange afstanden afleg? Nee, eigenlijk loop ik zo weinig mogelijk. Een goeie herder is een luie herder. De dieren moeten de tijd hebben om te eten. Ik heb altijd koffie bij me en een boek, maar eigenlijk lees ik daar nooit in. Ik kijk liever naar de kudde, niets is zo rustgevend als die schapen lekker te zien kauwen.”

Dansende stammen

We treffen de herder niet alleen in een heel móói gebied, het Strubben Kniphorstbosch is ook nog eens uniek in Nederland. Doordat de knoppen van de eiken eeuwenlang door de schapen werden afgevreten zodra ze boven de heide uitkwamen, bleven de boompjes laag. Pas toen er minder schapen op de heide liepen (door de uitvinding van de kunstmest was hun mest niet meer nodig op de akkers), konden de eiken door de begroeiing van de heide heenschieten, soms meters verwijderd van de plek waar ze ooit waren ontkiemd. Het gevolg is een struikachtig bos, met kringen van eiken en knoestige stammen die lijken te dansen.

Maar dat is niet alles. Het Strubben Kniphorstbosch is ook nog eens het eerste Nederlandse archeologisch reservaat. Grafheuvels, contouren van akkers uit de Bronstijd, urnenvelden, hunebedden en vuurstenen werktuigen van 10.000 jaar oud zijn er gevonden. Met veertien rijksmonumenten en 42 plaatsen met een hoge archeologische waarde is deze bodem is een schatkamer van jewelste.

Net zoals het hele Drentsche Aa-gebied een schatkamer is. Rond 1900 bereikte de plantenrijkdom op de hooilanden langs de beken een absoluut hoogtepunt. Mest werd er nog niet gebruikt en de boeren maaiden de natte landen maar één keer per jaar. Door hetzelfde te doen, probeert Staatsbosbeheer die enorme plantenrijkdom terug te krijgen en te behouden. Want hoe voedselarmer de grond, des te uitbundiger de plantengroei. De totale Nederlandse flora kent 1400 plantensoorten, maar liefst 800 daarvan komen in dit stukje van Drenthe voor.

Orchideeën, ratelaar, koekoeksbloem, moerasrolklaver en die 796 andere: er is geen betere tijd dan het voorjaar om er van te genieten. En dan krijg je nog het uitgestrekte zand van het Ballooërveld en steeds zijn er weer die beken die onverstoorbaar hun eeuwenoude kronkelde lopen volgt: veel mooier kun je het inderdaad niet krijgen.

Tip

Smakelijk!
De horecadichtheid in Drenthe is groot, maar houd er rekening mee dat veel cafés en terrassen in het (vroege) voorjaar nog gesloten zijn. Daar staat tegenover dat je overal bankjes vindt. En op de mooiste plekjes! Dus: broodjes en gevuld thermoskannetje mee!

Dorp van Bartje
Tegen het eind van de route kun je nog even een leuke & leerzame tussenstop maken in Rolde. In Het Dorp van Bartje is het beste van Drenthe bijeengebracht: in en bij de Drentse boerderij vind je een oudheidkamer, hunebed en plaggenhut, een tentoonstelling over Rolde, een schooltje anno 1930, theehuis Bartjes Hoes met speeltuin en dieren en een ruim terras. Naast steeds weer andere exposities is hier ook de film Bartje (ja, die van de bruune boon’n) te zien.
Het Dorp van Bartje, Balloërstraat 2a in Rolde, (0592) 242 674, www.dorpvanbartje.nl

Praktisch

Informatie
Informatiecentrum Homanshof, Lunsenhof 20 in Anloo. Open: tot 31 oktober dinsdag t/m zondag van 09.00 tot 17.00 uur.
VVV Assen, Markstraat 8-10 in Assen, (0592) 243 788, www.ditisassen.nl

Horeca
Theeschenkerij Homanshof, Lunsenhof 20 in Anloo. Open: vanaf 1 mei t/m 1 oktober elke zondag van 11.00 tot 17.00 uur, (0592) 27 22 07 www.theeschenkerijhomanshof.nl

Fietsverhuur
Fietspoint Grootjans , Stationsweg 1 in Assen, (0592) 37 13 11 , www.grootjans.com

Startpunt: NS-station Assen
Afstand 54 km

Het gps-bestand: Route Assen

1. Ga vanaf de voorkant van het station RA, wordt Overcingellaan LA ri. Rolde A. Tasmanplein, LA tunnel door Einde fietspad links aanhouden, na 200 m fietspad weer oppakken. Op rotonde RD Rolderhoofdweg. Maak bij Y6249 U-bocht en pak fietspad aan andere kant van de weg op, met bocht mee naar rechts. Bosrand blijven volgen.

2. Brug over en LA andere oever van Deurzerdiep volgen. Einde RA. In Loon RA ri. Balloo Balloërweg. Bij PS 21567 LA ri. Anloo, neem bij Y 21568 het fietspad parallel aan Rammeringeweg ri. Taarlo. Bij Y 21569 RD. Taarlosche Diep kruisen op viersprong 1e RA Dorpsweg, wordt ’t Loo. Bij PS 22741 RA, PS 23505 LA, PS 23560 (niet ver vóór de molen) RA ri. Zeegse. Op Y-splitsing links aanhouden, bij knp 39 fietspad volgen.

3. Bij PS 22242 RA, PS 20648 RA Schipborgerweg. Rechts aanhouden langs hotel De Zeegser Duinen, bij PS 22145 LA Zeegstersteeg, bij PS 24352 RA. Zeegserloopje kruisen. Bij bordje Stroomdalroute RD, door tunnel RD fietspad op. Bij Y69030 RD. Bij PS 71443 RA, PS 71444 RD, PS 21576 RD Tienelseweg. Op rotonde RD ri. Assen Schipborgerweg, PS 21630 RD ri. Assen.

4. LA Esweg, deze weg volgen. Einde (bij elektriciteitshuisje) LA, 1e LA ri. Annen Strubbenweg. Met bocht naar rechts mee. PS 24348 LA, PS 22061 RA ri. Anloo.

5. Einde RA Lunsenhof (bordje later), 1e LA Lunsenhof, einde RA Brinkstraat, einde LA ri. Gasteren Gasterenseweg. In Gasteren RD. Bij Y 64648 LA Balloërveld op.

6. Bij PS 64647 LA ri. Anderen. PS 23512 RA ri. Rolde, PS 23510 RD Slokkert. Einde met pad mee naar rechts, PS 63298 links aanhouden ri. Assen, PS 21566 LA ri. Assen, PS 22869 RA ri. Assen. Pad volgen met bochten mee. Meteen na Deurzerdiep, bij PS 68886, RA ri. Loon.

7. Bij PS 68885 LA Dijkveldpad, PS 11457 RA, na tunnel LA, einde fietspad LA Homeruslaan, einde LA Platolaan, RA Vredeveldseweg. Pal voor spoor LA fietstunnel in, met grote bocht naar links terug naar NS-station.

Tekst:Annemarie Bergfeld Foto’s:Laurence Delderfield