Vroeger fietsen we naar hartenlust onbeschermd rond, tegenwoordig staan we meer stil bij de gevaren van zonneschijn – maar nog lang niet altijd. Waarom moet je smeren en hoe doe je dat goed?
Verdwalen in het zonnebrandbos
Zeker de laatste jaren deden er veel verhalen de ronde over zonnebrandcrème. Wel goed voor je, niet goed voor je, deze crème wel, die niet: als je maar lang genoeg doorlas verdwaalde je moeiteloos in het zonnebrandbos, tót je ergens de uitleg van een dermatoloog tegenkwam die de feiten op een rijtje zette.
Nalatig smeergedrag
Zonnebrandcrème een heikel punt? Ja, de zon zelf kan heikel zijn vanwege de schade die UV-straling kan aanrichten in ons lichaam, maar bescherming daartegen zou geen onderwerp van discussie moeten zijn. Ons nog vaak nalatige ‘smeergedrag’ zou je dan weer wél heikel kunnen noemen.
Mooi kleurtje
Want ja, lange tijd was smeren bepaald geen gemeengoed – en nog altijd niet echt. “Vroeger dachten we: zon is goed en als je veel in de zon zit, krijg je een mooi kleurtje. Maar ja, roken was vroeger ook leuk en tegenwoordig staat de zonnebank bij de WHO op dezelfde lijst met kankerverwekkers als roken en asbest”, zegt Menno Gaastra, dermatoloog bij het Huid Medisch Centrum.
Zonlicht door de jaren heen
Hij wil maar zeggen: smeren is een must. “Eén op de vijf mensen in Nederland krijgt huidkanker en dat verschuift langzaam naar één op de vier. Dat is bijna volledig het gevolg van zonlicht door de jaren heen. De meeste huidkankers zijn goed te behandelen, maar voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Zonnebrandcrème verkleint de kans op huidkanker flink.”
Zonkracht?
De schade aan de huid die uiteindelijk kan leiden tot huidkanker ontstaat al snel. Meestal is de zonkracht in
Nederland 5 à 6, waarbij zonder bescherming na een half uur de eerste verbrandingsverschijnselen optreden. Bij zonkracht 7 à 8 is dat al na pakweg twintig minuten. Belangrijk: dit is natuurlijk niet alleen zo als je op het strand ligt te bakken, zegt Gaastra.
Lees ook: Zonkracht checken – doe jij dat voor je opstapt?
Ook op bewolkte dagen kun je verbranden, want wolken houden UV-straling niet volledig tegen
Ook op bewolkte dagen kun je verbranden
“Veel mensen denken dat wel, maar het gaat om buiten zijn in het algemeen. Zelfs op bewolkte dagen kun je verbranden, want wolken houden UV-straling niet volledig tegen. En het grote probleem is: het geheugen van de huid is zó ontzettend goed dat alle zon die je vangt als het ware wordt opgeslagen in de huid, waardoor de kans op huidkanker steeds groter wordt. Verbranden versnelt dat beschadigingsproces met factor honderd.”
Smeren is het devies
Smeren dus, is het devies. Waar je daarbij rekening moet houden, is dat niet alle zonnebrand naast UVB-
straling ook tegen UVA-straling beschermt. Verder is de beschermingsfactor van belang: het is verstandig om in ieder geval factor 30 te gebruiken, terwijl factor 50 (maar) een klein beetje meer beschermt. Hoe vaak je moet smeren, hangt af van de huid en inspanning. “Als je al een kleurtje hebt verbrand je minder snel, maar je kunt alsnog verbranden”, zegt Gaastra.
Weren, kleren, smeren
“Dat geldt ook voor mensen met een donkere huid. In het algemeen moet je elke twee uur smeren, ook met factor 50 – en zeker als je een beetje zweet. Vandaar dat vaak wordt gezegd: smeer niet alleen, maar draag ook bedekkende kleding. Het adagium van het KWF Kankerfonds luidt niet voor niets ‘weren, kleren, smeren’. Weren – schaduw opzoeken – is niet altijd mogelijk, zeker niet op de fiets, maar die andere twee zaken wél.”
De schaduwkant van zonnebrand? Niet aan de hand
De schaduwkant van zonnebrand?
De laatste jaren klonken er geregeld geluiden dat zonnebrandcrème schadelijk zou zijn voor het menselijk lichaam, bijvoorbeeld vanwege hormoonverstorende stoffen en allergenen. Gaastra spreekt dat resoluut tegen. “Dat is volstrekte onzin. De dosering van zulke stoffen is veel te laag om schadelijk te kunnen zijn. Eventueel kunnen er bestanddelen in zonnebrandcrème zitten waar je allergisch voor bent of wordt, maar dat kan met alle stoffen gebeuren, ook in de natuur. Hoe dan ook is huidkanker veel gevaarlijker dan smeren.”
En het milieu?
Een ander punt is dat veel crèmes bestanddelen bevatten die niet goed zijn voor het milieu: zo zou het UV-filter oxybenzone in hoge concentraties schadelijk zijn voor koraal. Gelukkig kun je tegenwoordig ook crèmes kopen zonder dergelijke middelen, zegt Gaastra, tot en met volledig biologische producten aan toe – maar de portemonnee moet het ook toelaten. “Koop liefst een middel dat niet schadelijk is voor het onderwaterleven, maar of dat dan een middel is van 6 of 60 euro maakt mij niet zoveel uit. Ik heb het liefst dát je smeert!”
Tekst: Elias de Bruijne
