Een fietslamp is bedoeld om je zicht te verbeteren, maar sommige exemplaren doen het tegenovergestelde – voor je tegenliggers welteverstaan. Waarom zijn sommige lampen zo oogverblindend fel? Plus: vier handige tips voor een vriendelijke koplamp!
Felle koplampen: waarom?
Wie tegenwoordig in het donker tegen een stroom fietsers in fietst, zou bijna een zonnebril opzetten – ware het niet dat ook dit niet erg bevorderlijk werkt voor het zicht. Felle koplampen zijn vast heel prettig voor de fietser zelf, maar ze ontnemen de tegenligger het zicht en zijn op zijn minst irritant. Waarom zie je dit soort verblindende lampen tegenwoordig zoveel? En hoe kun je ervoor zorgen dat je je tegenliggers wat minder fel in de spotlights zet?
Groeiend probleem
Allereerst: de felle koplamp is inderdaad een groeiend probleem. De Fietsersbond liet eind november nog weten dat het aantal klachten dat zij hierover ontvangt de afgelopen jaren flink is toegenomen. Volgens fietsenmaker Roel Peerenboom, bekend van zijn eigen YouTube-kanaal RoelPeerenboomTV, is dat logisch: sinds een jaar of tien zijn er simpelweg steeds meer felle lampen. En dat heeft weer te maken met de opkomst van de ledverlichting en e-bikes. “Het verbruik van de lampen is veel lager, de lichtopbrengst veel hoger en de stroomtoevoer is geen issue op een e-bike met een goede accu. Dan is het niet moeilijk om een lamp te maken die veel licht geeft. Maar het is jammer dat daarbij weinig rekening wordt gehouden met tegenliggers.”
Cut-off constructie
Of een lamp wel of niet verblindt, heeft meestal niet te maken met de afstelling, maar met de constructie van de lichtbundel, zegt Peerenboom. Het licht schijnt vanuit de lamp via een reflector door een lens, en die constructie – en dus de manier waarop het licht naar buiten komt – verschilt per lamp. In Duitsland is het wettelijk verplicht om de bovenkant van de lichtbundel af te schermen om verblinding te voorkomen (een zogeheten
cut-off), maar in Nederland bestaat zulke wetgeving niet en mag het licht alle kanten op schijnen.
Veel lux en lumen
Dat fabrikanten niet altijd voor de veilige optie kiezen, heeft volgens Peerenboom waarschijnlijk te maken met de dosis lux en lumen: de eenheden van lichtsterkte. Sterk versimpeld is lux de felheid per vierkante meter, lumen de hoeveelheid licht die de bron in alle richtingen uitstraalt. “Producenten schermen met de hoeveelheid licht die hun lamp geeft, en daardoor willen consumenten nu vooral een lamp met veel lux en lumen. Technisch gezien is het goed mogelijk om een deel van de bovenkant van de lichtbundel weg te snijden. Dat doet niks af aan de lamp, want je snijdt licht weg dat niet de juiste kant op gaat. Maar daardoor heb je wél minder lux en lumen. Dat is commercieel gezien niet handig: de getalletjes die nodig zijn om je product te verkopen, worden kleiner.”
Tegenliggervriendelijkheid
Natuurlijk nemen fietsers zelden een felle koplamp om hun tegenliggers te pesten. Ze kijken gewoon puur naar de hoeveelheid lux en lumen, niet naar ‘tegenliggervriendelijkheid’. Bij de aankoop van een nieuwe fiets is de koplamp überhaupt zelden onderwerp van gesprek. Toch is het verstandig om goed te kijken naar de felheid van een lamp en je niet blind te staren op de cijfers, vindt Peerenboom: “Een lamp die je tegenligger niet verblindt, draagt bij aan de veiligheid. Uiteindelijk heb je er niet zoveel aan als je zelf alles kunt zien maar de tegenligger niet – en hij je alsnog aanrijdt.”
Tips van Roel voor een vriendelijke koplamp
- In Duitsland is een koplamp met cut-off aan de bovenzijde verplicht. Koop je een lamp met het Duitse StVZO-keurmerk, of een fiets die voor de Duitse markt is ontwikkeld, dan zit je dus zeker goed.
- Test de felheid van je koplamp door twintig à dertig meter voor je fiets te gaan staan. Zo zie je wat tegenliggers zien. Bijna elke lamp is af te stellen. Door de lamp naar beneden te richten, kun je ervoor zorgen dat hij minder verblindt.
- Als je de lamp zover omlaag moet zetten dat je alleen nog je voorwiel ziet, kun je beter een andere lamp kopen.
- Ook geïntegreerde lampen kunnen vaak worden bijgesteld, meestal met een schroefje. Er zijn veel varianten van geïntegreerde lampen, dus dit kan per lamp verschillen.
