Zodra de tandenborstel in je fietstas zit, bekruipt je het ware vakantiegevoel. Ook al ga je maar een weekendje weg. Daarom zoomt FietsActief in op een korte meerdaagse tocht. Deze keer fietsen we langs de riviertjes de Slinge en de Berkel door de Achterhoek en Duitsland.
Zomp, het woord klinkt alsof je met je voorwiel per ongeluk in een moeras belandt. Gelukkig blijkt een zomp een houten platbodem. ‘’Rond 1890 beleefde de zompvaart zijn glorietijd’’, legt schipper Bertil van Lith uit op een van de vier zompen die nu voor de lol op de Berkel varen. Hij draagt een blauwe pet en ik kijk er verliefd naar. Zal ik het vragen? Maar Bertil zit helemaal in zijn verhaal en ik durf het niet. ‘’Vanuit Zutphen brachten de beurtvaarders graan, koffie, thee, tabak, dakpannen en bakstenen naar Duitsland. Ze namen hout en zilverzand mee terug om figuren op de keukenvloer te strooien, een populair gebruik bij boeren. Op de hoogopgetaste lading lagen loopplanken zodat de zompvaarders al bomend met een lange stok van voor naar achter konden lopen.’’
Sterke drank
Zijn collega Hendrik Jan Pelle houdt de helmstok vast en vertelt: ‘’Ze zaten alleen op de boot en verdienden weinig. Onderweg zetten ze graag de bloemetjes buiten in herbergen, bijvoorbeeld in het Muldershuis bij de Mallumse Molen, waar we straks aanleggen.’’ Bertil krijgt pretoogjes. ‘’En als ze kruiken met sterke drank vervoerden, dan waren ze ook blij. Ze plukten een rietstengel, die hol is van binnen, plopten de kurk van een kruik en namen een nipje. En nog eentje, ach vooruit nog maar een paar slokken. Om hun gebruik te verbloemen, vulden ze de halflege kruik later met Berkelwater bij, ook al was dat lang niet zo schoon als nu want er was heel wat industrie op de oevers.’’ De fabrieken, waaronder textielfabriek KTV in Eibergen, zijn grotendeels verdwenen. Alleen de toren van de KTV met de letters ‘Op de bleek’ steekt hoog boven de nieuwe woonwijk uit. Maar het Berkelwater stroomt niettemin nog steeds van Billerbeck naar de grachten van Zutphen. In totaal is de rivier 110 kilometer lang. Zo’n 45 kilometer voert door Duitsland en 65 kilometer stroomt door Nederland.
Stromend water
Er zit redelijk wat doorstroming in de rivier. Dat komt in Duitsland door het verval van gemiddeld 1,5 meter per kilometer. In Nederland zijn extra stuwen aangebracht. Van die stroming maakte men vroeger trouwens dankbaar gebruik. Nu vormen de watermolens die we tegenkomen vooral een prachtig decor voor onze pauzes. En ze bieden er ook nog koele drankjes aan, wat onze eigen waterhuishouding wel stimuleert. De eerste watermolen spotten we meteen al na honderd meter in Borculo. Dat plaatsje heeft een mooi oud centrum en daarom verzinnen we er speciaal een rondje doorheen, ondanks wat kinderkopjes. Na een paar kilometer stuiten we op een andere rivier, want we hebben twee blauwe aders als richtsnoer: op dag 1 fietsen we langs de Slinge, op dag 2 langs de Berkel. Het leuke is dat vrijwilligers de smalle kerkpaden langs de rivier onderhouden tussen Borculo en Groenlo.
Geen snipper papier bespeuren we in de berm. Het landschap is niet schokkend, maar het waterschap heeft een poging gedaan om de Slinge hier en daar natuurlijker te maken. Onder andere met vistrappen, zodat de riviergrondel beter overleeft. Langs de Groenlose vestingwallen belanden we bij de Calixtuskerk, waar op woensdag- en zaterdagmiddag een verrassende tentoonstelling te zien is over de Slag bij Grolle. Dan knallen de musketten van de Spanjaarden en de Staatse Troepen bijna levensecht. Na Winterswijk wordt het echt mooi. Bospaadjes, twee watermolens en zelfs een smal kerkpad dwars over een bolle weide. De koeien staan zo dichtbij dat hun adem onze benen verwarmt.
Lees het volledige artikel van de Weekendetappe de Slinge en de Berkel in het nieuwe nummer van FietsActief. Bestel deze direct in de webshop, zonder verzendkosten.
